Hedabideetan oihartzun nahiko txikia izan arren, irailaren amaieratik azaroaren hasierara bitarte 5.000 lagun baino gehiagoren heriotza utzi duen beste gerra bat gauzatu da. Izan ere, Azerbayango indar armatuek irailaren 27an hasiera eman zioten Artsakh Errepublikaren (Nagorno Karabaj) kontrako erasoari. Oraingo gerra gatazka historiko baten azken isla da. Konpontzetik urrun dagoen gatazka.

Bertakoek Artsahk deitutako lurraldean eta inguruetan, armeniarrak zein azeriarrak bizi izan dira mendeetan zehar, Artsahk-en armeniarrak historikoki gehiengoa izan badira ere. XX. mendearen hasieran armeniar eta azerbaijandarren arteko gatazkak egon ziren, 1922an bi lurraldeak Sobietar Errepublika Sozialisten Batasunaren (SESB) barruan geratu arte. Kaukasorako bulego sobietarrak Artsakh Azerbaijan barruan oblast edo eskualde autonomo bezala geratzea erabaki zuen, bertako populazioaren gehiengoaren iritziaren kontra. SESBen barruan egonda, lurraldea kontrolatzeko Armenia eta Azerbaijanen arteko liskar historikoa asko baretu bazen ere, 1987an, SESB desegite prozesua jada abian zela, gatazka berpiztu zen. Independentzia eskuratzea helburu zuten mugimenduen aurrean, 1991an Azerbaijango Errepublikako parlamentuak Artsakh lurraldeari autonomia kendu zion eta zonaldeko populazioaren gehiengoak independentzia aldarrikatu zuen, Artsakh-eko Errepublika sortuz. Errepublika honek beren antzeko egoeran dauden inguruko Estatu gutxi batzuen aitortza lortu zuen (Abjasia, Hego Osetia eta Transnistria). Armeniak berak Estatu bezala aitortu ez bazuen ere, praktikan Armeniako beste eremu baten gisara hartzen du (Artsakh-eko harremanak Armeniarekin dira nagusiki, guztiak armeniarrak izanda).

Independentzia aldarrikatu eta armeniar eta azerbaijandarren arteko guda hasi zen, 1994an bukatu zena. Armeniarrek gerra irabazi zuten eta Artsakh-eko zonaldearen kontrola eskuratu zuten, baita Artsakh inguratzen duten zonaldeena, “segurtasun-gerriko” modura, non biztanleria nagusiki azerbaijandarra zen eta horietako gehienek Azerbaijanera ihes egin zuten.

 Basurren (Kurdistan hegoaldea, Irakeko estatuaren menpe dagoena), 1991an ezarri zen KDPren (Kurdistango Alderdi Demokratikoa) agindupeko autonomia antzeko bat. KDP alderdiak, barzanitarren klanaren menekoa, arrez gero etengabeko abusu eta eskubide urraketak burutu ditu herri kurduaren kontra eta noski, barzanitarren interesen alde.

1998a arte, sei urte luzeko guda zibila bultzatu zuen PKK eta herri kurdu antolatuaren beste fakzioen kontra; 2003tik aurrera are agerikoagoa izan da boterearen monopolizazioa eremu politiko, ekonomiko eta sozialeko alor guztietan: korrupzioa, nepotismoa, pobreziaren areagotzea, emigrazioa bultzatu; disidentzia politikoaren kriminalizazio, bahiketa, espetxeratze eta hilketa; herrialdeko legebiltzarraren jarduna gerarazi zuten sistemaren erreforma politikoa planteatzeagatik ere...

 Esan bezala, honek guztiak herriaren kaltetan baino ez du eragin, herrialdeko burgesiak (barzanitarren klanak kasu honetan) etengabeko hobariak eskuratzen zituen bitartean. KDPren gobernuak Turkiarekin dituen harreman komertzialak medio, azken honi urtero milioi erdi petroleo kupel saltzen dizkio. Eta salmenta horretatik eskuratutako dirua atzerriko bankuetara bidaltzen dute barzanitarrentzako jabetzak erosi ahal izateko. Bitartean, 2020ko abuztutik hona, KDPren poliziak 280 pertsona baino gehiago atxilotu ditu, eta gehienek torturapean sinatu behar izan dute protestetan gehiago ez parte hartzearen konpromisoa, bestela baldintzapeko askatasunaren baldintzak urratu eta espetxeratuak izango baitira.

 Askapenatik gure elkartasuna eta babesa adierazi nahi diogu Palermoko (Sizilia) Chadli Aloui kideari, bertako polizia eta epaitegiek beraren aurkako kontrol bereziko neurrien ezarpenaren aurrean.

Chadli Aloui, ikasle eta artista gaztea, Palermo erdiguneko auzo pobretuetako nerabe eta gazteekin egindako heziketa lanagatik ezaguna da. Herri gimnasioan entrenatzaile eta antzerki sozialetako aktorea izanik, ez ditu bere balore antiarrazista eta antifaxistak ezkutatu lan militantea egiterako garaian. Pertsona migranteen eskubideen alde, erraustegien aurkako borroketan, espetxeratutako gazteen alde eta Siziliaren defentsan ere aritzen da Chadli.

Gaur, arazoak 17, bere ideiak defendatu eta lan politikoa egiteagatik epaitua izango da eta "arrisku berezidun subjektu" izendatzeko arrisku larrian da, italiar faxismo garaiko kode penaletik oraindik orain mantentzen den neurria, bere askatasuna mugatzeko propio diseinatutako prozesu baten baitan.

 Chadliren aurkako epaiketa bertan behera uztea eta bere berehalako askatasuna aldarrikatzen dugu, helburu honekin abiatu den kanpainarekin bat eginez.

Egun hauetan 10 urte betetzen dira herri sahararrak egindako mobilizazio jendetsu eta esanguratsuenetik; 10 urte gendarmeek eta marokoko indar armatuek azkenengo urteotan burututako sarraski krudel eta lazgarrienetik.

2010eko urriaren 20an herri sahararra altxatu eta okupazio marokoarrarekin amaitzeko zein giza eskubideen alde borrokatzeko Gdeim Izik kanpalekua eraiki zuen. Mendebaldeko Saharan kultura sahararrarekin zerikusia daukan guztia debekatuta dago, baita jaimak ere. Horregatik, egun horretan sahararrek soinean makilak eta melfak ezkutatu eta beraien herriko hiriburua den El Aaiünetik 16 km-tara kokatutako basamortura abiatu ziren, bertan milaka jaima eraikiz eta duintasun kanpaleku desobediente erraldoia antolatuz. 20.000 sahararretik gora bildu zituen ekimen adoretsuak, bereziki emakumeak, umeak eta gazteak. Askorentzat udaberri arabiarraren pizgarria suposatu zuen Saharako hareetan ereindako askatasun aldarri honek. Herri sahararrak bere ohitura eta sustraiak berreskuratu zituen lurralde okupatuetako basamortu hartan eta egunak eman zituen Marokoko indar armatuen zein gendarmeen mehatxuei eutsiz.